«اردشیر فنائیان»، زندانی عقیدتی، ۱۰اردیبهشت، ششمین سال زندان خود را در زندان سمنان آغاز می‌کند. اردشیر در زندان سمنان به دنیا آمد و با گذشت چهار دهه، او در‌حال‌حاضر در همان زندانی است که نوزادی خود را در آن گذرانده است. گزارش زیر، روایتی از تبعیض و آزارهای وارده بر این شهروند بهایی در وطنش به نام ایران است.
از اردشیر فنائیان چه می‌دانیم
اردشیر در سال ۱۳۶۷ در زندان سمنان به دنیا آمد. در آن زمان، مادر و پدرش در طی دستگیری‌های گسترده بهاییان ایران در دهه شصت دستگیر شده و هر دو زندانی بودند. اردشیر چند ماه اول زندگی خود را در زندان سمنان گذراند. مادرش چند ماه پس از به دنیا آمدن اردشیر همراه با نوزاد خود از زندان آزاد شد.
اردشیر دوران کودکی و نوجوانی را در سمنان گذراند. او پس از اخذ دیپلم به‌خاطر اعتقادات دینی‌اش، از تحصیل در دانشگاه‌های ایران محروم شد. اردشیر تحصیلات خود را در رشته عمران در موسسه آموزش عالی بهاییان ایران (BIHE) ادامه داد، اما چون در سمنان موقعیت شغلی مناسبی پیدا نکرد، دوره‌های مربوط به کامپیوتر را گذراند و به کار در این رشته مشغول شد.
این جوان محروم از تحصیل بهایی در زمانی که مشغول تحصیل در موسسه آموزش عالی بهاییان بود، برای تامین خرج زندگی در یک مغازه عینک فروشی متعلق به یکی از بهاییان سمنان مشغول‌به‌کار بود که با تعطیل کردن مغازه‌های بهاییان در سمنان ازجمله مغازه عینک فروشی، اردشیر بیکار شد.
درگذشت برادر نوزاد اردشیر
واقعه تلخ مرگ برادر شیرخوار اردشیر یکی از وقایع تلخ و ناگواری است که پیروان آیین بهایی برای زندگی در وطن‌شان، سال‌ها با آن دست به گریبان بوده‌اند. ماجرا از زبان یکی از نزدیکان خانواده فنائیان به این قرار بوده است: «چند سال پیش از تولد اردشیر، پدر و مادر او برای زندگی به روستای گالیکش در شمال ایران نقل مکان می‌کنند. مادر در آنجا باردار شده و فرزند دومش را در روستا به دنیا می‌آورد. افراد متعصب محلی که از حضور یک خانواده بهایی در مجاورت خود ناراحت بودند، شب‌ها پس از تاریک شدن هوا با ایجاد سروصدا و زدن سنگ به در و پنجره منزل خانواده فنائیان، آنان را مورد اذیت‌وآزار قرار می‌دادند.
در یکی از همین شب‌ها، طفل شیرخواره یکی دو ماهه خانواده از صدای سنگ پراکنی‌ها می‌ترسد و همان لحظه، دچار اختلال هوشیاری می‌شود و در دستان مادرش از دنیا می‌رود.
نخستین دستگیری اردشیر فنائیان
اردشیر اولین بار در سن ۲۴ سالگی دستگیر شد. صبح روز ۲۴بهمن۱۳۹۱، ماموران اداره اطلاعات استان سمنان به منزل خانواده اردشیر هجوم بردند و پس از بازرسی منزل و ضبط کامپیوتر او، کتاب‌ها و عکس‌های دینی و خانوادگی او را هم بردند.
در همین روز، ماموران برای دستگیری «شیدرخ و گلرخ فیروزیان»، (همسر کنونی اردشیر) به منزل ایشان مراجعه کردند. این سه شهروند بهایی پس از مدتی، با قرار وثیقه آزاد شدند.
اردشیر در اواخر فروردین و گلرخ در اردیبهشت۱۳۹۲ آزاد شد.
یکی از خواهران فیروزیان اما در حین بازجویی آسیب فیزیکی می‌بیند. «هژیر فیروزیان»، پدر او به این دلیل که دخترش در بازداشت‌گاه امنیت ندارد و دچار صدمه شده، از بازجو شکایت می‌کند، ولی دادگاه خود او را با اتهام «افترا به مامور دولت» به ۴۰ روز حبس تعزیری محکوم می‌کند.
حکم آقای فیروزیان بلافاصله اجرا می‌شود و او محکومیت خود را در سال ۱۳۹۲ در یک سلول با اردشیر در زندان سمنان گذراند.
نخستین زندان اردشیر فنائیان
ابتدا، بازداشت این سه شهروند بهایی طبق مواد ۴۹۸، ۴۹۹ و ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی به‌اتهام عضویت در جامعه بهایی و تبلیغ آیین بهایی صورت گرفت، اما دادگاه بدوی با حذف اتهام عضویت، اردشیر را به یک سال و گلرخ و شیدرخ را به ۹ ماه زندان محکوم کرد.
در ۷دی۱۳۹۲، دادگاه تجدیدنظر حکم اردشیر فنائیان را به هشت ماه و احکام شیدرخ و گلرخ فیروزیان را به شش ماه حبس تعزیری کاهش داد. دو هفته بعد، روز ۲۲دی، ماموران اجرای احکام زندان سمنان بدون احضاریه قبلی، اردشیر را در خیابان بازداشت و جهت اجرای حکم، به زندان سمنان منتقل کردند.
در آن زمان، برادر اردشیر در نروژ فوت کرده بود و اردشیر درخواست کرد تا به او اجازه دهند تا در جلسه سوگواری برادرش در ایران شرکت کند، ولی اداره اطلاعات سمنان با مرخصی او موافقت نکرد.
شش ماه بعد با احتساب دو ماه بازداشت موقت، محکومیت اردشیر به پایان رسید و او در تیر۱۳۹۳، از زندان سمنان آزاد شد.
دستگیری مجدد اردشیر فنائیان
ماموران اداره اطلاعات سمنان در ۱۰اردیبهشت۱۳۹۸ اردشیر فنائیان و دو جوان بهایی دیگر به نام‌های بهنام اسکندریان و یلدا فیروزیان را، در منزل شخصی خویش بازداشت کردند.
دوره بازجویی اردشیر بیش از ۸۰ روز به طول انجامید. اردشیر برای مدتی طولانی هیچ ملاقات قانونی یا تماس تلفنی با خانوادهاش نداشت و مسوولین مربوطه هم پاسخی در مورد وضعیت او به خانوادهاش نمی‌دادند. گزارش‌هایی مبنی بر ضرب‌وشتم بازداشت شدگان منتشر شد.
در این حین، پدر اردشیر فوت کرد.
درگذشت پدر اردشیر که سه سال زندانی بود
مادر اردشیر، مدتی پیش از دستگیری پسرش براثر سانحه تصادف درگذشته بود. پس از این واقعه همراهی و نگه‌داری از پدر بر عهده اردشیر بود و همین، موجب وابستگی زیاد این پدر و پسر به همدیگر شود.
یکی از نزدیکان خانواده فنائیان می‌گوید: «پس از دستگیری اردشیر، پدرش، آقای محمدعلی فنائیان هر روز باوجود بیماری و کبر سن، به نهادهای مختلف امنیتی و قضایی مراجعه می‌کرد تا شاید خبری از وضعیت پسرش به دست آورد، اما هیچ پاسخی نمی‌شنید. بیش از یک ماه از بازداشت اردشیر گذشته بود و او در این مدت تماسی با خانوادهاش نگرفته بود. آقای فنائیان فشار زیادی را متحمل می‌شد، به‌طوری یک بار که از دفتر دادستانی بیرون می‌آمد، به‌خاطر برخورد نامناسب و توهین‌هایی که شده بود، نتوانسته بود، خود را نگه دارد و نزدیک بود بر روی پله‌های دادستانی بیفتد.»
این فرد در ادامه گفت که پدر اردشیر، خودش سه سال در زندان سمنان زندان بود و از وضعیت بازجویی و زندان اطلاع داشت. بی‌خبری از فرزندش او را به‌شدت نگران کرده بود. بالاخره براثر فشارهای حاصله، آقای فنائیان را به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان منتقل کردند. او در تخت بیمارستان با آنکه حال مساعدی نداشت به‌طور مرتب نام اردشیر را تکرار می‌کرد.
پدر اردشیر در روز پنجشنبه۱۶خرداد به‌دلیل بیماری کلیوی در بیمارستان درگذشت. در همان روز، با اصرار و پگیری خانواده فنائیان، اداره اطلاعات اجازه می‌دهد تا اردشیر تحتالحفظ برای ملاقات پدر به بیمارستان برود، اما وقتی ماموران او را به بیمارستان می‌برند، پدرش ساعتی قبل فوت کرده بود و اردشیر فقط امکان ملاقات چند دقیقه‌ای با سایر اعضای خانوادهاش را پیدا می‌کند. اداره اطلاعات به اردشیر اجازه شرکت در خاکسپاری پدرش را نمی‌دهد.
بازجویی‌های اردشیر همچنان پس از درگذشت پدرش با فشار روحی سختی که بر او وارد می‌شد، ادامه داشت.
برگزاری دادگاه و اعلام حکم
پس از ۱۴۸ روز بازداشت در تاریخ ۴مهر۱۳۹۸، نخستین جلسه دادگاه اردشیر فنائیان و دو جوان بهایی دیگر در شعبه یک دادگاه انقلاب سمنان برگزار شد. جلسه بعدی، سه هفته بعد برگزار شد.
در ۲آبان، حکم دادگاه بدوی اعلام شد. طبق حکم صادره، اردشیر فنائیان بابت اتهام مباشرت در تشکیل گروه غیرقانونی و اداره کردن آن به هدف برهم زدن امنیت کشور به ۱۰ سال زندان، به‌اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال زندان و به‌عنوان تکمیل مجازات به لحاظ سابقه‌دار بودن متهم در زمینه مشابه، به یک سال اقامت اجباری در شهرستان خاش و یک سال منع اقامت در استان سمنان محکوم شد.
اشاره دادگاه به سابقه‌دار بودن اردشیر فناییان، مربوط به گذراندن محکومیت ۹ ماه حبس او به‌اتهام تبلیغ آیین بهایی در سال ۱۳۹۲ است.
دادگاه تجدیدنظر محکومیت اردشیر را به شش سال حبس تعزیری کاهش داد و او هم‌اکنون در حال گذراندن حکم خود در زندان سمنان است.
ازدواج اردشیر فنائیان
اردشیر پس از ۱۶ ماه حبس در مرداد۱۳۹۹ برای اولین بار به مرخصی سه روزه اعزام شد. مرخصی او به‌خاطر ازدواج با گلرخ فیروزیان به پنج روز افزایش یافت. یکی از نزدیکان این زندانی بهایی در این مورد می‌گوید: «اردشیر و گلرخ قرار بود با هم ازدواج کنند که جریان دستگیری اردشیر پیش آمد و ازدواج آنان عملا به تعویق افتاد. وقتی اردشیر پس از یک سال و چند ماه به مرخصی آمد، بچه‌ها تصمیم گرفتند عقد کنند.
باتوجه به اینکه پدر اردشیر فوت کرده بود و گلرخ هم پیگیر وضعیت یلدا، خواهرش بود که هم‌زمان با اردشیر بازداشت شده بود، این امکان را به‌وجود می‌آورد که گلرخ به‌عنوان همسر، بتواند پیگیر وضعیت پرونده اردشیر هم باشد.»
حاصل ازدواج این دو جوان بهایی، یک نوزاد پسر است که در سالگرد دستگیری پدرش، بیست ماهه می‌شود و دور از پدر، در حال بزرگ شدن است. اردشیر پس از تولد فرزندش تنها هفت روز در کنار او بود و با پایان مرخصی، به زندان بازگشت.
مخالفت اداره اطلاعات با عفو یا آزادی مشروط
اردشیر پس از گذراندن یک سوم زندان، درخواست آزادی مشروط کرد که موافقت نشد. او به‌خاطر ازدواج و داشتن بچه به‌عنوان سرپرست و نان‌آور خانواده، مشمول ادامه حکم به‌صورت رای باز می‌شد که با آن هم موافقت نشد.
درحالی‌که طبق اصل ج ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، به‌صراحت برخورداری همه زندانیان از حقوق عادلانه، بدون تبعیض ناروا و فارغ از جنس، سن، زبان و «مذهب» تاکید شده است.
در بهمن۱۴۰۱، تعداد زیادی از زندانیان با عفو موسوم به «عفو رهبری» آزاد شدند. اردشیر مشمول عفو می‌شد و قاضی پرونده هم با آزادی او موافقت کرد ولی پس از استعلام از اداره اطلاعات، با آزادی او موافقت نشد. خانوادهاش به قوه‌قضاییه در تهران هم مراجعه کردند، ولی عدم موافقت اداره اطلاعات سمنان، مانع از آزادی اردشیر شد.
وضعیت کنونی اردشیر در زندان سمنان
اردشیر فنائیان در ۱۰اردیبهشت۱۴۰۳ وارد ششمین سال از حبس خود در زندان سمنان می‌شود. پس از پایان حکم و آزادی بهنام اسکندریان در سال ۱۴۰۱، اردشیر دو سال را تنهایی در سلولی در زندان سمنان گذرانده است.
بنا به اظهار یکی از زندانیان سابق بهایی در زندان سمنان، از اوایل دهه نود شمسی، بند (اتاق) زندانیان بهایی را از سایر زندانیان جدا کردند، حتی زندانیان سیاسی و امنیتی را هم به این اتاق منتقل نمی‌کنند. به همین دلیل، این اتاق به بند عقیدتی معروف است.
به طور مثال، وقتی «کیوان صمیمی»، روزنامه‌نگار شناخته شده ایران در سمنان زندانی بود، با درخواست او برای انتقال به اتاق اردشیر موافقت نشد، با آنکه او اظهار داشت که قبلا با یاران ایران (مدیران جامعه بهایی ایران) زندانی بوده است.
این جداسازی به این خاطر است که اداره اطلاعات نمی‌خواهد بهاییان با زندانیان دیگر ارتباط داشته باشند، زیرا این نگرانی برای آنان وجود دارد که زندانیان دیگر تحت‌تاثیر بهاییان قرار بگیرند.
وضعیت دیدار و مرخصی‌های اردشیر بنا به گفته یکی از نزدیکان خانواده فنائیان به این شکل است که خانواده اردشیر برای اینکه پدر و پسر بتوانند همدیگر را در آغوش بگیرند، ملاقات‌های هفتگی کابینی را حذف کرده و هر دو هفته یک بار به‌صورت حضوری همدیگر را ملاقات می‌کنند.
اردشیر هم معمولا هر چهار یا پنج ماه برای دیدار و رسیدگی به وضعیت خانواده خود به مرخصی می‌آید. همه نزدیکان و دوستان اردشیر امیدوارند همان‌طور که پنج سال گذشته را اردشیر با قدرت و اعتقاد گذرانده، یک سال پایانی حکم را هم با همان نیرو و توانایی به اتمام برساند و به جمع دوستان و خانوادهاش برگردد.
