سازمان حقوق‌بشری «حال‌وش»، به‌تازگی نامه‌ای از خانواده مولوی «عبدالمجید مرادزهی»، روحانی سرشناس اهل سنت بلوچ که از بهمن در بازداشت است، منتشر کرده است. در این نامه، خانواده مرادزهی از علمای اهل سنت، سازمان‌های حقوق‌بشر و نهادهای بین‌المللی خواسته‌اند که برای آزادی این روحانی که در جریان اعتراضات بلوچستان بازداشت شده، تلاش کنند.
مولوی عبدالمجید در چه حال است؟ چرا با گذشت ۴ ماه هنوز در سلول انفرادی است و حکومت از جان او چه می‌خواهد؟ برای جزییات بیشتر با «محمدصابر ملک رئیسی»، فعال حقوق‌بشر بلوچ و یک فعال مدنی در زاهدان گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
مولوی عبدالمجید مرادزهی کیست و چرا بازداشت شده است؟
عبدالمجید مرادزهی، شصت‌و‌سه ساله، مشاور مولوی «عبدالحمید اسماعیل‌زهی»، امام جمعه اهل سنت زاهدان و از رهبران معنوی مردم بلوچ است که در ماه‌های اخیر با خطبه‌های اعتراضی خود، صدای مردم معترض این گروه اتنیکی و گروه‌های دیگری از ایرانیان بوده است.
عبدالمجید که او را دست راست مولوی عبدالحمید می‌دانند، مدیر انتشارات «فاروق اعظم» در زاهدان و همچنین موسسه فرهنگی پژوهشی «المرتضی» است. ماموران امنیتی، او را در ۱۰بهمن در یکی از خیابان‌های زاهدان بازداشت کردند.
این بازداشت درست هم‌زمان با اوج تلاش حکومت برای سرکوب اعتراضات مردم بلوچ بود؛ مردمی که هر جمعه بعد از برگزاری نماز جمعه به امامت مولوی عبدالحمید، به تظاهرات خیابانی می‌آیند. فعالان بلوچ می‌گویند که بازداشت او برای فشار آوردن به مولوی عبدالحمید بوده تا از ایراد سخنرانی‌هایی علیه حکومت دست بردارد.
اعتراضات در بلوچستان، هم‌زمان با اعتراضات سراسری مردم ایران به قتل حکومتی «ژینا[مهسا]امینی» آغاز شد. اگرچه شروع این اعتراضات به‌دلیل تجاوز یک فرمانده انتظامی به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ در چابهار بود، اما به‌سرعت به اعتراضات ضد‌حکومتی سایر مردم ایران پیوند خورد و در حالی‌که اعتراضات خیابانی در همه‌جای ایران ماه‌هاست که دیگر برگزار نمی‌شود، جمعه‌های اعتراضی زاهدان هر هفته باقوت ادامه دارد.
در بهمن، یعنی همان زمان بازداشت مولوی عبدالمجید، منابعی به «ایران‌وایر» گفته بودند که او در حال انجام تحقیقاتی درباره تجاوز گسترده ماموران امنیتی به زنان و دختران معترض بلوچ بوده که ماموران او را بازداشت می‌کنند. این منابع، از ارتباط مولوی عبدالمجید مرادزهی با خانواده و خود دختران بازداشت شده خبر داده و اعلام کرده بودند که او قصد داشته صحت و سقم گزارش‌ها درباره تجاوز گسترده ماموران اطلاعات سپاه به زنان معترض در زاهدان را بررسی کند، ولی ماموران از ترس علنی شدن جنایتی که فعالان بلوچ می‌گویند به‌طور سیستماتیک، با دستور از بالا و برای سرکوب جامعه بلوچستان بوده، به او اجازه تکمیل تحقیقاتش را نداده‌اند.
اتهامات مطرح شده درباره آقای مرادزهی چندان مشخص نیست. با اینکه گفته می‌شود او با اتهامات، «تشویش اذهان عمومی، ارتباطات متعدد با افراد و رسانه‌های بیگانه و تحریف افکار عمومی»، روبه‌رو شده، منبع مطلعی که از زاهدان با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، می‌گوید که نزدیکان و خانواده آقای مرادزهی این اتهامات را قبول ندارند و حتی خود ماموران امنیتی نیز می‌دانند که اتهامات کلیشه‌ای، به فرد سرشناس و صاحب نفوذی چون او نمی‌چسبد.
این فرد آگاه با تاکید بر اینکه مردم کوچه و بازار، مولوی مرادزهی را مردی «باشرف و با عزت» و یک «مومن و رهبر واقعی» می‌دانند، می‌گوید: «جامعه بلوچستان مذهبی و بسیار محروم است. رهبران معنوی مردم جایگاه ویژه‌ای دارند و این مربوط به یک سال و دو سال اخیر نیست. آن‌ها به مردم کمک می‌کنند و در فقر و محرومیت و در جایی که دولت به‌هرشکلی که بتواند قاتل مردم است، کمک‌شان می‌کنند. مولوی عبدالمجید هم مانند مولانا عبدالحمید، مورد اعتماد مردم است و مردم حرف دل‌شان را به او می‌زدند و حالا هم، هم در جمعه‌های اعتراضی زاهدان و هم در اعتراضاتی که چند هفته در اسماعیل‌آباد خاش که مولوی اصالتا اهل آن‌جاست برگزار شد، خواستار آزادی او شدند.»
اشاره این فعال مدنی به برگزاری دست‌کم دو تجمع اعتراضی از بهمن در اسماعیل‌آباد، از توابع خاش است که در آن شهروندان بلوچ معترض، خواهان آزادی زندانیان سیاسی و عبدالمجید مرادزهی شده بودند. آخرین این تجمع‌ها، یک روز بعد از انتشار گزارشی مبنی‌بر تحت شکنجه بودن آقای مرادزهی، در هفدهم اسفند برگزار شد.
همان زمان، «کمپین فعالین بلوچ»، یک نهاد حقوق‌بشری که اخبار بلوچستان را پوشش می‌دهد نوشته بود که عبدالمجید مرادزهی، تحت شکنجه قرار دارد و در یک تماس تلفنی کوتاه چند ثانیه‌ای با مادر خود صحبت کرده و به‌دلیل فشارها و شکنجه‌هایی که به او شده، توان صحبت کردن نداشته است.
۴ ماه انفرادی، بیماری و بلاتکلیفی به‌خاطر همدردی با مردم
در نامه‌ای که خانواده آقای مرادزهی، چهار روز پیش منتشر کردند و از فعالان خواستند که به یاری این روحانی محبوب و مردمی بیایند، آمده است که او ۴ ماه است به‌بهانه بازجویی و بازداشت موقت، در سلول انفرادی است و از حقوق اولیه خود، مانند تماس تلفنی منظم با خانواده، ملاقات و دسترسی به درمان مورد نیاز خود محروم است: «چهار ماه از گروگان‌گیری و اسارت عالم حق‌گو گذشت، کسی که ندای مظلومیت مردم مظلوم و ستمدیده بلوچستان را که در جمعه‌های خونین زاهدان و خاش که در مصلی به رگبار بسته شدند، به‌گوش جهانیان رساند.»
در ادامه این نامه آمده است که مولوی عبدالمجید، باوجود کهولت سن و بیماری‌های متعدد، تحت شکنجه‌های روحی و جسمی قرار دارد و از همه حقوق شهروندی که یک زندانی دارد، محروم است.
«محمدصابر ملک رئيسی»، زندانی سیاسی سابق و از فعالان حقوق‌بشر بلوچ، به ایران‌وایر می‌گوید که آخرین تماس تلفنی مولوی مرادزهی با خانواده خود، حدود یک ماه پیش بوده و با توجه به وضعیت جسمانی او در آخرین ملاقات نیز که حالش خوب نبوده، خانواده و حامیان او به‌شدت نگران جان او هستند: «ایشان از بیماری معده و قلب شدیدا رنج می‌برد و آن‌گونه که به اطلاع ما رسیده، در این مدت از دسترسی به پزشک و درمان محروم بوده است.»
او درباره تماس‌های تلفنی مولوی عبدالمجید نیز می‌گوید که او تقریبا هر سه هفته یک بار با خانواده تماس تلفنی کوتاهی دارد که آن‌هم به‌شدت تحت کنترل است، به‌نحوی که اگر مولوی حرفی غیر از حرف‌های معمول درباره وضعیت خود بزند، سریعا تلفن قطع می‌شود و نمی‌گذارند ادامه بیابد.
ملک رئیسی درباره ملاقات‌هایی که این روحانی اهل سنت در چهار ماهه اخیر با خانواده خود داشته نیز می‌گوید: «در این مدت ۲ ملاقات کوتاه، یکی با سفید‌ریش طایفه و یک ملاقات نیز با خانواده، فقط با خانم و پسر و دخترش داشته است.»
او تاکید می‌کند که این ملاقات‌ها، «بعد از ۲ روز جروبحث و نشستن جلوی دادگاه ویژه روحانیت» صورت پذیرفته و تقاضای برادر و داماد مولوی عبدالمجید که از زاهدان به مشهد سفر کرده بودند تا او را ملاقات کنند، چندین بار است که از سوی نیروهای امنیتی رد شده است.
اوایل اردیبهشت، «حال‌وش»، از احضار، بازجویی و تهدید برادر و فرزند مولوی عبدالمجید مرادزهی به‌دلیل پوشش رسانه‌ای وضعیت او خبر داده و نوشته بود که ماموران اداره اطلاعات، «عبدالصمد مرادزهی» (برادر عبدالمجید) را درباره رسانه‌ای کردن پرونده برادرش و فعالیت او در فضای مجازی و برگزاری هر نوع تظاهرات مسالمت‌آمیز مبنی‌بر آزادی عبدالمجید مرادزهی، تهدید به بازداشت کردند.
بنا به گفته ملک رئیسی، از مدیران سازمان حال‌وش، مولوی عبدالمجید تحت بازجویی شدید قرار دارد و تاکنون دست‌کم ۲ بار ماموران امنیتی از زاهدان آمدند تا با او مذاکره کنند تا با فشار بر کارکنان مسجد مکی، جمعه‌های اعتراضی زاهدان را متوقف کنند. به همین منظور، هر بار یک اتهام کلیشه‌ای یا غیرواقعی چون «مصاحبه با شبکه‌های بیگانه» و «شاکی خصوصی» علیه مولوی عبدالمجید مطرح شده و هنوز واقعا حتی مشخص نیست که اتهامات مطروحه علیه او چیست؟
این فعال حقوق‌بشر تاکید می‌کند که پرونده مرادزهی، بعد از ۴ ماه بازجویی، انفرادی و فشار برای اعتراف اجباری و فشار آوردن بر مولوی عبدالحمید تا دست از خطبه‌های اعتراضی‌اش بردارد، هنوز به هیچ دادگاهی از جمله ویژه روحانیت ارجاع داده نشده است. پیش‌تر نیز منابع حقوق‌بشری بلوچ از مراجعه خانواده این روحانی اهل سنت به مراجع قضایی و عدم پاسخگویی این مراجع نسبت به تعیین تکلیف او خبر داده بودند.
مقاومت مولوی ادامه دارد
محمدصابر ملک رئیسی درباره برخوردها با این روحانی سرشناس اهل سنت در بازداشتگاه اطلاعات و در زندان مشهد به ایران‌وایر می‌گوید: «معلوم است که هنوز مقاومت می‌کند، چون در ملاقات اخیر، معاون دادستان به نزدیکان گفته بوده که ایشان کنار نمی‌آید و اینجا برای خودش حاشیه‌سازی می‌کند. مولانا هم از مردم فقط طلب دعا نموده و در ملاقات آخرش گفته بود به سفید‌ریش طایفه بگویید بیاید دنبال کارهای من که بی‌دلیل اینجا نگه داشته شدم.»
به گفته این فعال حقوق‌بشر بلوچ، فرزندان مولوی عبدالمجید با اشاره به وضع وخیم جسمی او، به‌خصوص بیماری معده و نیاز به مصرف مواد غذایی تازه از جمله میوه و سبزیجات، از معاون دادستان خواسته بودند که به این وضع رسیدگی کند.
در پاسخ نیز معاون دادستان بهانه‌تراشی کرده و عدم همکاری او را به‌عنوان یکی از دلایل رسیدگی نکردن به وضعیت سلامت، بهداشت و تغذیه او عنوان کرده است. حتی درخواست خانواده برای تامین هزینه خرید مواد غذایی تازه برای آقای مرادزهی که معمولا از طریق واریز پول از سوی خانواده به حساب زندان، میسر می‌شود نیز فعلا درباره این روحانی میسر نشده و او امکان خرید مواد غذایی را ندارد. به‌گفته خانواده این شهروند بلوچ، عدم دسترسی مولوی عبدالمجید به مواد غذایی تازه با توجه به بیماری‌هایی که او از آن رنج می‌برد و فشار و شکنجه‌های جسمی و روانی ممتد، ممکن است تبعات جانی برای او به‌همراه داشته باشد.
