در تاریخ ٢٥ خرداد حسن روحانی نامزد محافظه‌کار میانه‌رو با وعده تغییرات جدی در کشور، با بیش از ٥١ درصد آرا در دور اول انتخابات به ریاست جمهوری ایران برگزیده شد. به مناسبت صد روز نخستین دولت روحانی،گزارشگران بدون مرز بیلانی ناامید کننده از اقدام‌ها دولت در عرصه آزادی اطلاع رسانی ترسیم می‌کند و از رئیس جمهور روحانی می‌خواهد که وعده‌های خود را محترم شمرد و به چیرگی خودسری، مصونیت از مجازات و سانسور پایان دهد.
در ٢٤ خرداد ١٣٩٢، ایرانیان از فرصت انتخابات برای ابراز نظر خود استفاده کردند و به سیاست‌‌های علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، به عنوان مسئول اصلی سرکوب و دستگیری خودسرانه و شکنجه بیش از ۳۰۰ روزنامه‌نگار و وب نگار، نه گفتند.
در طی کارزار انتخاباتی خود، حسن روحانی خواست « آزادی زندانیان سیاسی» و همچنین « آزادی بیان و مطبوعات» را بارها تکرار کرد. بر اساس این وعده‌ها بود که وی حمایت گسترده اصلاح‌طلبان و تحول خواهان، از این میان جوانان و زنان را به دست آورد، و به بعنوان هفتمین رئیس جمهور اسلامی ایران برگزیده شد.
صد روز پس از کسب قدرت و علیرغم آزادی برخی از زندانیان سیاسی ایران همچنان با ٥۰ روزنامه‌نگار و وب‌نگار زندانی یکی بزرگ‌ترین زندان‌های جهان برای حرفه‌کاران رسانه‌هاست.
در طی صد روز گذشته، بیش از ۱۰ روزنامه‌نگار و وب‌نگار بازداشت و ۱۰ تن دیگر به در مجموع به ٧٢ سال زندان محکوم شده‌اند. در این مدت دست کم سه رسانه توقیف و یا مجبور و به توقف انتشار خود شده‌اند.
اخلال در آزادی اطلاع رسانی
بازداشت
در تاریخ ۲۰ ابان، علی اصغر غروی، نویسنده مقاله «امام؛ پیشوای سیاسی یا الگوی ایمانی» که در شماره روز نخست آبان روزنامه توقیف شده بهار انتشار یافته بود، در اصفهان پس از احضار به دادگاه به اتهام « توهین به مقدسات » بازداشت و سپس روز بعد به تهران و زندان اوین انتقال داده شد. در تاریخ ٦ آبان ماه هیات نظارت بر مطبوعات دستور توقیف روزنامه بهار و ارسال پرونده را به مراجع قضایی را صادر کرده بود.
در ۱۳ ابان، سعید پورعزیزی مدیر روزنامه توقیف شده بهار نیز پس از احضار از سوی دادسرای زندان اوین بازداشت و دو روز بعد با سپردن وثیقه ٢٠٠ میلیون تومانی به شکل موقت آزاد شد.
در تاریخ ١٥ مهر ماه ۱۳۹۲ مصطفی فقیهی مدیر سایت اطلاع رسانی انتخاب به دنبال شکایت خصوصی به دادگاه احضار و سپس بازداشت شد. مدیر سایت نزدیک به حسن روحانی یک روز پس از بازداشت با قرار وثیقه ١٠٠ میلیون تومانی از زندان اوین آزاد شد.
سه دانشجو وب‌نگار سعید لعالی، امیر یاری و محمد پولادی در تاریخ٦ آبان ١٣٩٢ که بر روی صفحه‌های فیس بوک و وبلاگ‌های خود، نوشته‌های انتقادی منتشر می‌کردند، در خوابگاه دانشگاه بازداشت و پس از تفتیش اتاق‌ها و ضبط نوشته‌های شخصی و هارد دیسک کامپیوترهای‌شان از سوی نیروهای شخصی پوش اداره اطلاعات اصفهان به محل نامعلومی منتقل شدند. علت بازداشت این وب‌نگاران از سوی دستگاه قضایی اعلام نشده است.
در تاریخ ۱۹ تیرماه، فریبا پژوه، همکار بسیاری از روزنامه‌های اصلاح‌طلب از سوی ماموران وزارت اطلاعات پس از بازرسی منزل،بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. مدیر وبلاگ «پس از باران»، پیش از این در تاریخ ۳۱ مرداد ماه ۱۳۸۸ نیز بازداشت شده بود، که پس از سپری کردن ۱۲۴ روز در سلول‌های بند امنیتی ۲۰۹ در تاریخ اول دی ماه همان سال در انتظار برگزاری دادگاه، با سپردن وثیقه به شکل موقت آزاد شده بود.
فریبا پژوه به یک سال حبس، تعلیق شده به مدت پنج سال محکوم شده است. وی در تاریخ ٥ مرداد ماه با سپردن ٣٠٠ میلیون وثیقه و در انتظار حکم شعبه بیست و هشت دادگاه انقلاب اسلامی به شکل موقت آزاد شد.
در تاریخ ۱۷ تیر ماه گزاش‌گران بدون مرز از بازداشت دو شهروند وب‌نگار در شهر سمنان به اتهام اهانت به مسئولان بر روی صفحه فیس بوک خود مطلع شده است.علی میر احمدی رئیس پلیس فتا شهر سمنان به خبرگزاری مهر، « متهمان را زنی ۳۵ ساله و مردی ۴۵ ساله» معرفی کرده است که به « هنگام بازجویی به جنایت خود اعتراف کرده اند.
محکومیت
در تاریخ ۱۸ آبان، خسرو و مسعود کردپور، مدیر و همکار سایت اطلاع‌رسانی موکریان، از سوی دادگاه انقلاب مهاباد به ترتیب به شش و سه سال و نیم زندان محکوم شدند. برادران کردپور در تاریخ ١٧ و ١٨ اسفند ١٣٩١ بازداشت شده بودند و در تاریخ ٦ تیرماه از سوی شعبه دو بازپرسی مهاباد با اتهام « تبلیغ علیه نظام از طریق اطلاع رسانی درباره زندانیان سیاسی و فعالان مدنی» پس از سپری کردن ١١١ روز بازداشت غیر قانونی در زندان اطلاعات، بدون حضور وکیل، تفهیم اتهام شده بودند.
تاریخ ٢٣ و ٢٨ مهر ماه مهناز محمدی مستند ساز و سینماگر و پگاه اهنگرانی، بازیگر وبلاگ‌نویس مطلع شدند که از سوی شعبه ٢٨ دادگاه انقلاب تهران به ترتیب به پنج سال و هژده ماه زندان محکوم شده‌اند.
٢٢ تیرماه اعلام شد، که شعبه ١٥ دادگاه انقلاب اسلامی، هفت همکار سایت مجذوبان نور را با اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام، توهین به رهبر و معاونت در اخلال در نظم عمومی » به حبس‌های از هفت تا ده سال زندان محکوم کرده است. حمیدرضا مرادی به ۱۰ سال و شش ماه زندان، رضا انتصاری به ۸ سال و شش ماه زندان و مصطفی دانشجو ، فرشید یداللهی فارسی، امیر اسلامی، امید بهروزی، افشین کرم‌پور را هر کدام به ۷ سال و شش ماه زندان قطعی محکوم کرده است. علاوه بر حکم زندان، این وب‌نگاران به مدت پنج سال از هر گونه فعالیت سیاسی و رسانه‌ای نیز محروم شده‌اند.
همکاران سایت مجذوبان نور که از شهریور ماه ١٣٩٠ در زندان بسر می‌برند، در اعتراض به عادلانه نبودن دارسی، در جلسات دادگاه شرکت نکردند. فرزانه نوری، مادر فرهاد نوری، روزنامه‌نگار سایت مجذوبان نور، از سوی شعبه دوم دادگاه شیراز، به دوسال حبس تعذیری محکوم شده است.
فرزانه نوری، در تاریخ ٢٠ شهریور ١٣٩٠ بازداشت و مدت بیست و یک روز را در زندان اداره‌ی اطلاعات شیراز زندانی بود. بازجویی از وی بیش از هر اتهامی علیه خود او، در باره فعالیت‌های پسرش بود. در این باره آزار و تهدیدهای ماموران امنیتی، پس از آزادی نیز ادامه یافت. فرهاد نوری خود نیز قربانی این تهدید‌ها در خارج از کشور بوده است.
توقیف
در تاریخ ۷ آبان، هفته‌نامه سیمره یکی از نشریات قدیمی و پر خواننده استان لرستان در پی محکوم شدن مدیر مسئول آن به یک سال محرومیت از فعالیت مطبوعاتی، مجبور به توقف انتشار خود شد. در شماره ٨ شهریور ١٣٩٠ این نشریه مطلب طنزی به نام “فقط دیکتاتورها وخرها اشتباه نمی‌کنند!” منتشر شده بود، مقاله فرهنگ نقد ناپذیری در میان دیکتاتورها را به تمسخر گرفته بود. برخی از مسوولان استان این مطلب را ” توهین به مقدسات” اعلام کرده و علیه نشریه و نویسندگان آن شکایت کرده‌اند. در تاریخ ٦ آذرماه دادگاه رسیدگی به اتهامات این نشریه برگزار اما اعضای “هیات منصفه” با ایجاد تشنج مانع به پایان رساندن دفاعیات وکیل سیمره شدند. کیانوش رستمی مدیر مسئول و پرویز گراوند نویسنده مقاله به ترتیب به یک سال و پنج سال زندان محکوم شدند.
این محومیت در دادگاه تجدید نظر و سپس دیوان عالی به یک سال محرومیت از فعالیت مطبوعاتی و پنج سال حکم تعلقی تعدیل یافتند. سمیره از تاریخ ١٤ مهر ۱۳۹۱ در پی فشارهای سیاسی و قضایی پس از هفت سال انتشار مداوم، انتشار خود را متوقف کره بود.
در تاریخ ٦ آبان ماه هیات نظارت بر مطبوعات دستور توقیف روزنامه بهار و ارسال پرونده را به مراجع قضایی را صادر کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تائید این توقیف اعلام کرد « مقاله‌ای در روزنامه بهار درج شده بود که علاوه بر اینکه نوعی تحریف تاریخ اسلام محسوب می‌شود در ایجاد اختلاف مذهبی در کشور نقش داشته است.»
مقاله مورد اتهام با عنوان «امام؛ پیشوای سیاسی یا الگوی ایمانی» در شماره روز نخست آبان انتشار یافته بود، اما روزنامه یک روز پس از انتشار این مقاله چندین مقاله در نقد آن منتشر و از خوانندگان خود عذرخواهی کرده و حتا برای “تلطیف” فضا، به شکل موقت از انتشار روزنامه خوداری کرد بود .
این همه اما مانع ادامه‌ی کارزار ضد رسانه‌ای افراط‌گرایان و رسانه‌های نزدیک به علی خامنه‌ای ولی فقیه، برای مجازات روزنامه نشد. آنها در این مقاله که در باره‌ی نقش امام اول مسلمانان شیعه بود،«تخریب خیمه‌گاه ولایت فقیه» را می‌دیدند.
وضعیت غیر قابل تحمل روزنامه‌نگاران و وب‌نگاران زندانی
با وجود آنکه از مرداد ماه سال جاری، با مرخصی برخی از روزنامه‌نگاران و وب‌نگاران زندانی موافقت شده است،اما تغییر چشم‌گیری در رفتار غیر انسانی با زندانیان عقیدتی در زندان‌ها به ویژه در دو زندان رجایی شهر و اوین صورت نگرفته است. بسیاری از این زندانیان در حالی که به شدت بیمار و در وضعیت خطرناکی بسر می برند، همچنان از حق درمان محروم هستند. گزارشگران بدون مرز به شدت نگران وضعیت روزنامه‌نگاران و وب نگاران زندانی است از این میان: محمد صدیق کبودوند، آرش هنرور شجاعی، ابولفضل عابدینی نصر، حسین رونقی ملکی، سعید مدنی، سعید متین پور، کیوان صمیمی بهبهانی، افسین کرم پور، حمیدرضا مرادی، و محمدرضا پورشجری، آنها نیاز فوری به درمان در خارج از زندان دارند. مسئولان قضایی و زندان از اعزام این بیماران به بیمارستان، با وجود تأیید پزشکان زندان، برای درمان جدی خودداری می‌کنند. امری که مغایر با آیین نامه اجرایی سازمان زندان های کشور است.
بازداشت غیر قانونی ۱۰۰۰ روزه
۲۰ آیان ۱۳۹۲، مصادف است با هزارمین روز بازداشت خانگی خودسرانه مهدی کروبی صاحب امتیاز روزنامه توقیف شده اعتماد ملی و رئیس اسبق مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی، میرحسین موسوی، نخست وزیر سابق جمهوری اسلامی و صاحب امتیاز روزنامه توقیف شده کلمه سبز، و همسرش روشنفکر و نویسنده‌اش زهرا رهنورد. این سه منتقد نظام از تاریخ ٥ اسفند ١٣٨٩، در بازداشت خانگی بسر می‌برند. در تاریخ ۹ مرداد ماه، مهدی کروبی پس از دو روز بستری شدن در بیمارستان و انجام یک عمل انژیوگرافی دوباره به بازداشتگاه مخفی‌اش بازگرداننده شد. این روحانی منتقد ۷۶ ساله در دو هفته گذشته، نیز در پی عارضه‌های مختلف در بیمارستان بستری شده است. میرحسین موسوی ٧٣ ساله، نیز در ماه‌های اخیر به دلیل عارضه مختلف در بیمارستان بستری اما پس از معالجه به خانه خود که به زندان او و همسرش تبدیل شده، بازگرداننده شده است.
تهدید و احضار علیه روزنامه‌نگاران در داخل و خارج از کشور
سرکوب و تهدید حرفه‌کاران اطلاع رسانی متوقف نشده است. وزارت اطلاعات همچنان خانواده‌های روزنامه‌نگارانی را که برای رسانه‌های مستقر در خارج از کشور همکار می‌کنند،احضار و تحت فشار قرار می‌دهد.
از تیرماه سال جاری بازهم تعدادی از اعضای خانواده‌های این روزنامه نگاران از این میان خانواده روزنامه نگاران رادیو فردا و صدای آمریکا و برخی رسانه‌ها و سایت‌های مستقل به مراکز وزارت اطلاعات احضار و برخی به شکل طولانی مدت بازجویی و تهدید شده‌اند. در همین زمانی تعدادی از روزنامه‌نگاران نیز به وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران احضار و مورد تهدید قرار گرفته‌اند.
یک از این روزنامه نگاران که خواسته است ناشناس بماند، به گزارشگران بدون مرز اعلام کرد که بازجوی وزارت اطلاعات به وی گفته است: « شما در انتخاباتی در چارچوب نظام شرکت کرده و رأی داده‌اید، و حالا هم انتخابات تمام شد، فکر نکنید انقلاب شده! ما انتقاد به نظام،حال در قالب مقاله هنری و ادبی باشد یا تاریخی، و تجمع و تشکل را تحمل نمی‌کنیم.»
پایان مصونیت از مجازات؟
در تاریخ ۲۸ خرداد، گزارشگران بدون مرز در اطلاعیه‌ای خطاب به حسن روحانی نوشت « به چیره‌گی مصونیت از مجازات در کشور پایان دهید. قتل روزنامه‌نگاران مخالفی چون ابراهیم زال زاده، مجید شریف، محمد مختاری، محمد جعفر پوینده و پیروز دوانی، که در سال‌های پایانی دهه هفتاد از سوی ماموران وزارت اطلاعات،ترور شدند، عاملان کشتن زهرا کاظمی در زندان در سال ١٣٨٢، آیفر سرچه در سال ١٣٨٤، وبلاگ‌نویس جوان امیدرضا میرصیافی در سال ١٣٨٧، علیرضا افتخاری در سال ١٣٨٨ ، هاله سحابی روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان و هدی صابر روزنامه‌نگار نشریه ایران فردا، و ستار بهشتی در سال ١٣٩١ نباید از مجازات مصون بمانند.
صد روز ریاست جمهوری حسن روحانی مصادف است با نخستین سالگرد کشته شدن ستار بهشتی در روز ١٣ آبان ١٣٩١ در بازداشتگاه پلیس فتا( پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات). پس از یک سال و کارشکنی‌های بسیار در باره پرونده، در روز ٥ آبان قرار بود نخستن جلسه دادگاه برگزار شود که به دلایل نامعلومی این محکمه به تأخیر افتاده است.
بدرفتاری و فشار بر خانواده و وکیل ستار بهشتی از سوی مسوولان قضایی برای وادار کردن آنها به دادن رضایت و یا پذیرش دست کم « قتل شبه عمد» ادامه دارد. در فردای انتخابات ریاست جمهوری در ایران، گیتی پور فاضل، وکیل خانواده ستار بهشتی در نامه‌ای خطاب به حسن روحانی خواهان اجرای عدالت شده است.
در این نامه نوشته بود « پلیس فتا پس ازدفن وی با شتاب مادر، خواهر، برادر، شوهر خواهر ستار را با تهدید به اینکه اگر رضایت ندهید جلب سحر(خواهرستار) را درجیب داریم و او را هم دستگیر خواهیم کرد، (…) انگشت خود را پای برگ رضایت‌نامه اجباری می‌گذارد،(…) درتاریخ اول آذرماه ۹۱ که وکالت پرونده رابعهده گرفتم به رضایت‌نامه اجباری اعتراض کردم و برای آنکه جریان پرونده کند نشود وکالت‌نامه تنظیمی با پدر ستار را هم تسلیم بازپرسی کردم و چشم به راه ارسال به دادگاه شدم تا با خوانش پرونده برای دفاع ازسوی اولیای دَم آماده شوم. اینک هشت ماه ازتشکیل پرونده می گذرد و شخص قاتل هم که ازماموران پلیس فتاست معلوم گردیده است پرونده همچنان دربازپرسی خاک می‌خورد وبه دادگاه فرستاده نمی شود.»
در ۱۳ ابان ماه، گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی در نخستین سالگرد کشته شدن پسرش، در نامه‌ای سرگشاده به حسن روحانی نوشت: ” یکسال از آن واقعه می‌گذرد و باور داشتیم در این مدت قاتل فرزندم توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی محاکمه و طبق قانون مجازات شود.» در این نامه وی با اعلام نام “اکبر تقی زاده” مامور پلیس فتا بعنوان «قاتل فرزندش»، از رئیس جمهور روحانی خواست “به قسم خود پایبند بوده و ضامن اجرای مفاد قانون اساسی و حقوق شهروندی افراد باشید.”
اینترنت آزاد برای دولت، مسدود برای مردم
در عمل تنها تغییر مهمی که در عرصه اینترنت در این ١٠٠ روز به وجود آمده است، فعالیت چمشگیر صفحه فیس بوک و توئیتر رئیس جمهور و برخی وزرای دولت ایشان، و پایان اعلام فصلی « راه اندازی اینترنت حلال» از سوی مسوولان جمهوری اسلامی است. علیرغم آنکه اجرای طرح اینترنت حلال (ملی) که تحمیل «تبعیض دیجیتالی» به مردم است، لغو نشده است.
وقتی جک دورسی مدیر توییتر خطاب به حسن روحانی نوشت: ” عصر بخیر آقای رییس جمهور.
آیا مردم ایران قادر به خواندن توییت های شما هستند؟”
وی پاسخ داده بود “عصر بخیر جک. تلاش های من در جهت آن است که مردم به راحتی قادر باشند به عنوان یک حق به همه اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند.” اما جز برای محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، و برخی نزدیکان به رژیم، بقیه «مردم ایران» برای دسترسی به «همه اطلاعات جهان» و عبور از مسدودسازی انیترنت در ایران مجبور به استفاده از «وی پی آن» های غیر مجاز هستند.
در تاریخ ۲۶ ابان محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری ایران بار دیگر اعلام کرد که «اعتقاد داریم که سایت‌های غیراخلاقی نباید در دسترس خانواده‌ها قرار گیرد اما نوع فیلترینگ نیز نباید باعث شود سایت‌های علمی و صحیح در دسترس کاربران نباشد.» این حرفی تازه نیست که تکرار گفته‌های رئیس جمهور سابق ایران محمود احمدی نژاد است.
ایران از سال‌ها پیش از سوی گزارشگران بدون مرز به عنوان یکی کشورهای سرکوب گر و از جمله « دشمنان اینترنت» شناخته شده است. سانسور به بهانه مبارزه محتواهای «غیر اخلاقی» در اصل سایت‌های اطلاع رسانی و منتقدان را نشانه می گیرد. راست این است که امروز در ایران دسترسی به سایت‌های پورنوگرافی آسان‌تر از سایت‌های اطلاع رسانی است.
حمله‌های سایبری علیه کاربران ادامه دارد
بنا بر اطلاعات گرداوری شده از سوی گزارشگران بدون مرز درماه‌های شهریور و مهر ۱۳۹۲ حساب‌های ای میل کاربران ایرانی از این میان بسیاری از روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی و یا مدنی، مورد حمله، در برخی موارد دستبرد قرار گرفته و یا هک شده است. ایران همچنان برای جاسوسی و دستیابی به داده‌های کاربران که از پروتکل HTTPS استفاده می‌کند، همچنان به حمله “مرد میانی” (Man In The Middle) ادامه می‌دهد.
