محرومیت ۱۲۹ شهروند بهائی از تحصیلات دانشگاهی
۲۹شهریور ماه سال جاری، ده ها داوطلب بهائی به روال بیست سال گذشته، بار دیگر با اعلام «نقص پرونده» از انتخاب رشته و تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات عالی ایران محروم شدند. در پیگیری‌های داوطلبان مشخص شده که حداقل ۱۲۹ نفر از شهروندان بهائی پس از قبولی در آزمون سراسری و مجاز شناخته شدن، به دلیل اعتقاد به آیین بهائی تحت عنوان نقص پرونده از تحصیل بازمانده‌اند. داستانی که سابقه ۳۴ ساله دارد.
به گزارس تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از ایران وایر، ۲۷ آذر ماه ۱۳۶۱، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ایران پس از ۳۰ ماه تعطیلی، مجدد بازگشایی شد. این دوره که در تاریخ جمهوری اسلامی ، «انقلاب فرهنگی» نام گرفته است سرآغاز محرومیت از تحصیل شهروندان بهائی در ایران بشمار می‌رود. با انقلاب فرهنگی، کلیه اساتید و دانشجویان بهائی از دانشگاه‌های کشور، اخراج یا به تعبیر «ستاد انقلاب فرهنگی»، پاکسازی شدند. اولین آزمون (کنکور) سراسری پس از انقلاب فرهنگی درتیر ماه سال ۱۳۶۲ برگزار شد. داوطلبان باید فرم های ثبت نام را در سال ۶۱، تکمیل و ارسال می کردند. یکی از بندهای فرم ثبت نام، «دین» داوطلب بود که متقاضی مجبور بود از بین چهار گزینه: اسلام، مسیحی، کلیمی و زرتشتی، یکی را انتخاب و ضربدر بزند که داوطلبان بهائی به دلیل آنکه پیرو هیچ کدام از چهار دین مذکور نبودند، خودشان گزینه «بهائی» را به فرم، اضافه و ضربدر می‌زدند. در آن سال، برای داوطلبان بهائی نامه‌هایی دست نویس ارسال شد که آنها را فاقد شرایط عمومی شرکت در کنکور سراسری معرفی کرده بود. در سال‌‌های بعد، دیگر هیچ نامه‌ای برای داوطلبان بهائی ارسال نشد و ایشان هر سال در آستانه‌ی کنکور سراسری با این پاسخ که «کارت شرکت در آزمون برای شما صادر نشده» مواجه می‌شدند.
سال ۱۳۸۳ خورشیدی، ناگهان اعلام شد منظور از گزینه‌ی دین در فرم ثبت نام آزمون سراسری دانشگاه‌ها و موسسات عالی، درس «معارف دین» است که داوطلب برای امتحان، انتخاب می‌کند. بر این اساس، داوطلبان بهائی با انتخاب گزینه «اسلام» در کنکور سراسری سال ۸۴ ثبت نام کردند. در تیر ماه ۸۴، پس از بیست و سه سال محرومیت از شرکت در امتحان آزمون سراسری، داوطلبان بهائی توانستند همراه با سایر داوطلبان در کنکور دانشگاه‌ها و موسسات عالی ایران شرکت کنند.
پس از اعلام نتایج کنکور و رتبه داوطلبان، به ده‌ها جوان بهائی پذیرفته شده اجازه انتخاب رشته داده نشد ولی در آخرین روز مهلت انتخاب رشته که یک روز تعطیل بود، کلیه داوطلبان بهائی به سازمان سنجش آموزش کشور واقع در کرج دعوت شدند.
یکی از شهروندان بهائی از این روز می‌گوید: « درب همه اتاق‌ها بسته بود و فقط درب یکی از آنها باز بود که چند نفر پشت میزها نشسته و داوطلبان را ملاقات می کردند. مشخص نبود که افرادی که پشت میزها نشسته بودند مسئولیتی در سازمان داشتند یا از طرف یک نهاد دیگر مثل وزارت اطلاعات، مامور اجرای این کار شده بودند. ابتدا از داوطلبان، نام و دین شان پرسیده و به آنها اعلام می‌شد که به دلیل نقص پرونده، مجاز به انتخاب رشته نیستند ولی پیگیری خواهد شد. سپس داوطلبان، فرم درخواست پیگیری را امضا می‌‌کردند که به داوطلبان تهرانی، برگه رسیدی دادند ولی به شهرستانی ها گفته شد رسید را برایشان ارسال خواهند کرد که هیچ‌گاه ارسال نشد.»
این آغاز یک دوره جدید در محرومیت از تحصیل شهروندان بهائی بود که هر چند اجازه شرکت در آزمون سراسری دانشگاه‌های دولتی ایران را یافته بودند ولی پس از پذیرش، تحت عنوان «نقص پرونده» مجاز به انتخاب رشته نمی شدند و این محرومیت به شکل جدید ادامه می‌‌یافت.
سراج، یکی از جوانان بهائی محروم از تحصیل است. او در یکی از شهرهای جنوب ایران زندگی می کند و تازه دیپلم گرفته است. او برای اولین بار در کنکور شرکت کرده و برای ورود به دانشگاه، مجاز شناخته شده است: «۲۹ شهریور ماه، کلیه داوطلبان باید برای انتخاب رشته و دانشگاه اقدام کنند که وقتی من و سایر بهائیان، به سایت و صفحه هایمان مراجعه کردیم، نوشته شده بود به دلیل نقص پرونده، امکان انتخاب رشته نداریم.» او در ادامه می گوید نقص پرونده به هیچ وجه شامل او و سایر داوطلبان بهائی که امتحان کنکور داده‌اند، نمی‌شود زیرا برای ثبت نام در آزمون، باید یک فرم ۴۹ گزینه‌ای را پرکرد که اگر حتی یکی از این گزینه‌ها پرنشده باشد، ثبت نام به طور اتوماتیک انجام نمی‌گیرد و داوطلب امکان شرکت در آزمون را نخواهد داشت. به همین دلیل نقص پرونده معنا ندارد و این فقط بهانه‌ایست برای جلوگیری از تحصیل جوانان بهائی.
اما چگونه سازمان سنجش متوجه بهائی بودن او و بهائیان دیگر شده: «در فرم ثبت، پرسشی از دین متقاضی نشده و فقط گزینه امتحان معارف دینی هست که بهائیان، معارف اسلامی را تیک می زنند. هنگام ثبت نام در اکثر مدارس، دین دانش آموز پرسیده می شود یا آمارهای مختلف که هر از چندگاه در ایران گرفته می شود اسامی بهائیان را مشخص می کند. به نظرم داوطلبان بهائی از همان لحظه ثبت نام در سایت، شناسایی و مجاز نبودن ایشان جهت انتخاب رشته برای سازمان سنجش، محرز است. مراحل بعد از ثبت نام مثل آزمون های آزمایشی، آزمون اصلی، اعلام نتایج و رتبه، فرمالیته و فقط برای فرد بهائی هزینه زاست»
یک شهروند بهائی دیگر که تاکنون چندین دفعه در آزمون سراسری ثبت نام کرده ولی هر سال به بهانه نقص پرونده از تحصیلات عالیه بازمانده است، در مورد چگونگی پیگیری پرونده‌اش در روزهای گذشته به ایران وایر گفت: «من و دو نفر دیگر، ابتدا به سازمان سنجش مشکین دشت کرج مراجعه کردیم. به طور شفاهی گفتند بهائی بودن مشکل اصلی ماست.»
مسئولان در ادامه از آنها خواسته اند که نامه ای با مضمون «اینجانب در کنکور سال ۹۵ شرکت کرده ام ولی جهت انتخاب رشته، صلاحیت من توسط سازمان سنجش تایید نشده است با توجه به اینکه، اینجانب هیچ مشکل قضایی، امنیتی و اخلاقی ندارم و تاکنون احضار به دادگاه نشده ام خواهشمند است صلاحیت عمومی مرا دوباره بررسی کنید.»، امضا کنند: «من و دوستانم این نامه را امضا نکردیم و گفتیم مانند همه ایرانیان دارای حقوق شهروندی هستیم و صلاحیت عمومی برای تحصیل داریم. اعلام نقص پرونده برای محرومیت از تحصیل بهائیان فقط به دلیل اعتقادات مذهبی ایشان است و تحصیل هم به دین شخص ربطی ندارد. البته نامه‌هایی را با انشاء و خط خودمان نوشتیم و تحویل دبیرخانه دادیم. گفتند این نامه‌ها فایده ای ندارد و فقط باید نامه چاپی را امضا کنیم تا پیگیری و بررسی شود! در سازمان سنجش کرج یک لیست از اسامی ۱۲۹ نفر بهائی بود که به بهانه نقص پرونده، محروم از تحصیل شده بودند. اسامی ما را پرسیدند و کنار اسم هایمان تیک زدند.»
آنها دوباره پیگیری کرده اند: « که آقای نعیمائی معاون بخش گزینش دانشجو، به ما اعلام کردند نقص پرونده به خاطر اعتقادات مذهبی ماست. از ایشان تقاضای بررسی کردیم زیرا از نظر قانون، هر فرد فارغ از عقیده،مذهب و نژاد حق تحصیل دارد، در پاسخ گفتند طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که بهائیان را ممنوع از تحصیلات دانشگاهی کرده، عمل می کنیم. پس از پیگیری فراوان، متوجه شدیم تنها فردی که دسترسی به پرونده بهائیان دارد، آمرتضی نوربخش، مدیر هسته گزینش سازمان سنجش آموزش کشور است. ایشان از خرداد ماه ۸۱ تاکنون با عوض شدن سه دولت، همچنان این سمت را دارا هستند. با ایشان ملاقات کردیم، گفتند فعلا کاری برای رفع این مشکل نمی توان کرد و همین که بهائیان توانسته اند در آزمون شرکت کنند، بخاطر اقدامات ایشان بوده است. شرکت در کنکور چه فایده ای برای یک جوان بهائی دارد وقتی اجازه تحصیل در دانشگاه را ندارد این فقط برای او، موجب صرف وقت و هزینه بسیار است و از طرف دیگر، جنبه تبلیغاتی دارد که به دنیا نشان می دهد بهائیان هم در ایران مثل سایرین در کنکور دانشگاه‌ها شرکت می کنند.»
در روزهای گذشته، چند نفر از جوانان بهائی که نقص پرونده نشده و در دانشگاه ثبت نام کرده‌اند، پس از شروع ترم جدید اخراج شده‌اند. در روز ۱۲ مهر ماه به «حنان حر» قبولی روزانه در رشته مهندسی مکانیک نوشیروانی بابل اجازه ورود به کلاس داده نشد و مدیریت دانشگاه به وی اعلام کرد که سازمان سنجش، صفحه شما را بسته و دیگر نمی توانید به کلاس روید. همچنین آفاق افشاری پس از ثبت نام در دانشگاه یزد و پرداخت شهریه و دریافت کارت موقت دانشجویی، از تحصیل در دانشگاه منع شد به این جوان بهائی در سازمان سنجش گفته شد که به یکی از این سه دلیل مذهبی- سوءپیشینه- سیاسی، شما منع تحصیل شده اید، خودتان ببینید کدام یک هستید؟
مرتبط
کمیته دفاع از حقوق پیروان ادیان
