ایران: اقدام فوری برای توقف اعدام متهم نوجوان در روز ۳ آگوست حیاتی است
ایران: اقدام فوری برای توقف اعدام متهم نوجوان در روز ۳ آگوست حیاتی است
نامه‌ی سرگشاده به کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، آقای زید رعدالحسین
پاریس ـ ژنو، ۱ آگوست ۲۰۱۶
(۱۱ مرداد ۱۳۹۵)
کمیسر عالی حقوق بشر، آقای زید رعدالحسین گرامی
با این نامه از شما درخواست می‌کنم در مورد علیرضا تاجیکی اقدام کنید. اعدام او روز چهارشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۵ (۳ آگوست ۲۰۱۶) انجام خواهد شد و مسؤولان از خانواده‌ی او خواسته‌اند برای آخرین دیدار با او ملاقات کنند.
آقای تاجیکی در سال ۱۳۹۱ در سن پانزده سالگی به اتهام تجاوز («لواط به عنف») و قتل دوستش دستگیر شد. حکم اعدام او بر اساس «اعتراف» وی در زیر شکنجه طی بازداشت اولیه در سلول انفرادی صادر شده، با این‌که او در زمان محاکمه این «اعتراف» را نفی و اعلام کرد که شکنجه شده است و بر بیگناهی خود پافشاری کرد.
بنا بود آقای تاجیکی روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ در زندان عادل‌آباد شیراز اعدام شود. اما وکیل مدافع وی، خانم نسرین ستوده، به همراه شماری از حامیان وی موفق شدند به‌طورِ موقت اجرای اعدام او را متوقف کنند. در پی آن، دیوان عالی کشور با درخواست خانم ستوده برای رسیدگی مجدد به این پرونده مخالفت و نظر رئیس پزشکی قانونی شیراز را تأیید کرد که آقای تاجیکی را در زمان ارتکاب جرم اتهامی از «رشد کامل عقلی» برخوردار دانسته است. به این ترتیب، دیوان عالی کشور شهادت 10 روانشناس و روانپزشک را که خانم ستوده ارائه کرده بود نادیده گرفته است. این متخصصان همگی اعلام کرده بودند فردی که به سن 18 سال تمام نرسیده، به «رشد کامل» نرسیده است و برای اظهار نظر در محضر دادگاه اعلام آمادگی کرده بودند.
آقای تاجیکی طی حبس و محاکمه از موازین دادرسی قانونی برخوردار نبوده و از جمله در دوره‌ی تحقیقات وکیل نداشته است. او پس از محاکمه‌ای به دور از موازین بین‌المللی عدالت و شفافیت، در فروردین ۱۳۹۳ به اعدام محکوم شد. دیوان عالی کشور این حکم را نقض و به دلیل نبودِ مدرک آن را به دادگاه صادرکننده‌ی حکم بازگرداند و رأی به انجام تحقیقات بیشتر داد. با وجود این، دادگاه بدوی بدون اشاره به مدارک دیگر یا تحقیقات درباره‌ی ادعای شکنجه، دوباره بر اساس «اعتراف» متهم حکم اعدام صادر کرد. به علاوه، مسؤولان از تحقیق کافی در مورد اظهارات آقای تاجیکی در باره‌ی وقوع قتل به دست آقای رضا جلادت، برادر یکی از ماموران امنیتی فسا با همکاری دو نفر دیگر، سر باز زدند. با وجود این خطای فاحش در تحقیقات، دیوان عالی کشور در بار دوم حکم اعدام را تأیید کرد.
با وجود این‌که قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ به صراحت امکان درخواست اعاده‌ی دادرسی را برای متهمان نوجوان محکوم به اعدامِ پیش از آن تاریخ را پیش بینی نکرده است، هیأت عمومی دیوان عالی کشور در آذر ماه ۱۳۹۳ «رای وحدت رویه‌ای» صادر کرد که به این گونه متهمان اجازه درخواست رسیدگی دوباره می‌دهد. با وجود این، بر اساس ماده‌ی ۹۱ قانون مجازات اسلامی این متهمان برای معافیت از اعدام، باید ثابت کنند که ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکرده‌اند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته است. با وجود این‌که وکیل مدافع آقای تاجیکی شهادت ۱۰ متخصص را در باره‌ی عدم برخورداری او از «رشد عقلی» بزرگسالان در زمان ارتکاب جرم اتهامی، به دیوان عالی کشور ارائه کرده است، این دیوان حکم اعدام را تأیید کرده است.
جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست که از رتبه‌ی اول جهان در اعدام متهمان نوجوان برخوردار است. رویه‌ی معمول در ایران این است که متهمان نوجوان را تا سن ۱۸ سالگی در زندان نگه می‌دارند و پس از آن اعدام می‌کنند. با وجود این، چندین متهم نوجوان نیز پیش از رسیدن به سن ۱۸ اعدام شده‌اند.
سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر از سال ۲۰۰۵ تاکنون اعدام دست‌کم ۷۳ نوجوان را ثبت کرده‌اند، از جمله چهار تن در سال ۲۰۱۵، ۱۳ تن در سال ۲۰۱۴، هشت تن در سال ۲۰۱۳، چهار تن در سال ۲۰۱۲، و هفت تن در سال ۲۰۱۱.
دبیر کل سازمان ملل در تاریخ ۱۹ اکتبر ۲۰۱۵ (۲۷ مهر ۱۳۹۴) اندوه عمیق خود را از اعدام دو متهم نوجوان در هفته‌ی پیش از آن ابراز کرد. بر اساس گزارش دبیر کل به شورای حقوق بشر در فوریه‌ی ۲۰۱۵ (بهمن ۱۳۹۳)، «بنا به گزارش‌ها، در دسامبر ۲۰۱۴ {دی ۱۳۹۳} دست‌کم ۱۶۰ متهم نوجوان در ایران محکوم به اعدام بودند.» (A/HRC/28/26)
با یادآوری این که ایران طرف متعاهد کنوانسیون حقوق کودک است، از شما درخواست می‌کنم:
– با اقدام فوری از دولت‌مردان ایران بخواهید اعدام علیرضا تاجیکی را در روز ۱۳ مرداد متوقف کنند و دستور محاکمه‌ی عادلانه‌ی دوباره‌ی او را ـ بدون توسل به مجازات اعدام ـ صادر کنند و درباره‌ی ادعای شکنجه و ارتکاب جرم تحقیق کامل به‌عمل آورند؛
– با تأکید از دولت‌مردان ایران بخواهید کلیه‌ی حکم های اعدام نوجوانان را لغو کنند و با پایبندی به تعهدات خود به حقوق بین‌المللی حقوق بشر از جمله کنوانسیون حقوق کودک، دستور محاکمه‌ی دوباره‌ی کلیه‌ی نوجوانان محکوم به اعدام را صادر کنند؛ و
– از کشورهای عضو سازمان ملل، و به‌ویژه کشورهایی که دارای روابط اقتصادی و سیاسی با ایران هستند ، بخواهید با استفاده از نفوذ خود برای پایان دادن به رویه‌ی اعدام نوجوانان در ایران اصرار بورزند.
با احترام،
عبدالکریم لاهیجی
رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر (FIDH)
رونوشت:
• گزارش‌گر ویژه‌ی سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، آقای احمد شهید
• گزارش‌گر ویژه‌ی اعدام‌های فراقضایی، فوری یا خودسرانه، آقای کریستُف هِینز
• گزارش‌گر ویژه‌ی شکنجه و دیگر رفتارها و مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز ، آقای خوان مندِز
• اعضای کمیته‌ی حقوق کودک سازمان ملل
• اعضای کمیته‌ی حقوق بشر سازمان ملل
متن فارسی: https://www.fidh.org/20346
متن انگلیسی: https://www.fidh.org/20345
مرتبط
کمیته دفاع از حقوق پیروان ادیان
