واشنگتن پست: به نفع هیچکس نیست که کوکبی به یک “شهید” تبدیل شود؛ آزادش کنید

به قلم هربرت ال. برک، ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵
هربرت ال. برک رییس کمیته آزادی جهانی دانشمندان در انجمن فیزیک آمریکا ست.

با پیشرفت مذاکرات هسته‌ای ایران از توافق به اجرا، یک دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیک دانشگاه تگزاس به نام امید کوکبی همچنان در زندان اوین باقی مانده است، جایی که وی نزدیک به پنج سال به جرم رد کردن پیشنهاد همکاری با تحقیقات علمی که وی فکر می‌کرد برای بشریت مضراست ساکن آن بوده است.

به عنوان یک دانشجوی مهندسی فیزیک در ایران، کوکبی در زمینه فن‌آوری لیزر حوزه‌ای که به شدت در حال گسترش است فعالیت کرد. پس از دریافت مدرک کارشناسی خود و چندین سال تجربه در آزمایشگاه‌های صنعتی، وی در رشته کارشناسی ارشد در دانشگاه تگزاس پذیرفته شد اما به دلیل مسایل مربوط به ویزا نتوانست در این دانشگاه حضور پیدا کند. در عوض، او در موسسه تحقیق و مطالعات پیشرفته کاتالان در شهر بارسلونای اسپانیا، تحت سرپرستی مجید ابراهیم‌زاده، یک دانشمند ایرانی که در توسعه فن‌آوری لیزر فعالیت می‌کند و مدیر شرکت رادیانتیس، تولیدکننده جدیدترین لیزرهای مادون قرمزاست، ثبت نام کرد. یک مورد مصرف احتمالی این فن‌آوری در غنی کردن اورانیوم برای تولید مواد شکاف‌پذیر درجه بالای مورد نیاز برای رآکتورها و سلاح‌های هسته‌ای است.

در سال ۲۰۱۰، پس از اتمام دوره کارشناسی ارشد خود در بارسلونا، کوکبی سعی کرد تا تحصیلات دکترای خود را در دانشگاه تگزاس دنبال کند و این بار توانست وارد ایالات متحده آمریکا شود. در تعطیلات زمستانی دانشگاه در دسامبر ۲۰۱۰، او به ایران سفر کرد تا از مادر بیمارش دیدار کند. وقتی در ایران بود دانشمندان دولتی به وی پیشنهاد کار در تحقیقات امنیتی و نظامی دادند، چیزی که کوکبی قبلا بارها و بارها آن را رد کرده بود. او مجددا این پیشنهاد را رد کرد. پس از آن، در ژانویه ۲۰۱۱، زمانی که او سعی کرد تا به تگزاس بازگردد، مقامات ایرانی اورا بازداشت کردند و به او رهایی از زندان را در مقابل توافق او با کارکردن برای دولت پیشنهاد کردند. یک بار دیگر، او گفت نه. متعاقبا کوکبی در دادگاه انقلاب اسلامی به همکاری با دشمن ایران مجرم شناخته شده و به ده سال زندان محکوم شد.

در نامه ای از زندان کوکبی گفت که اگر شغل دولتی را قبول کرده بود، به دلیل کسب اسرار نظامی، برای همیشه یک گروگان باقی می‌ماند. از جانب شخصی که هنوز ۳۰ ساله نشده بود، این بینشی قابل توجه بود. او پرسید: «آیا این گناه است که نمیخواهم تحت هیچ شرایطی با فعالیت‌های امنیتی و نظامی درگیر شوم؟»

در پاییز سال گذشته، دیوان عالی کشور ایران رای داد که اتهامات اقامه شده علیه کوکبی دارای نقص بوده و حکم به اعاده دادرسی داد. اما دادگاه انقلاب اختیارات دیوان عالی را به رسمیت نشناخت و کوکبی همچنان در زندان باقی مانده است. در حدود یک سال پیش کوکبی از میان سایر زندانیان سیاسی به سلول پرجمعیتی با ۲۰ زندانی دیگر که اکثر آنها محکومان عادی هستند منتقل شد. وی از دسترسی به کتب و نشریاتی که قبلا به آنها دسترسی داشت و چراغ مطالعه محروم شده است. نگران کننده‌تر اینکه سلامتی وی به شدت رو به وخامت گذاشته است. آنهایی که خواهان آزادی وی هستند تنها می‌خواهند که او بتواند از توانایی بالقوه خود برای پیشرفت علمی استفاده کند. آنهایی که معتقدند اقدامات کوکبی به نحوی نسبت به ایران خائنانه بوده باید اذعان کنند که او قریب به پنج سال را برای “اشتباهات” خود در زندان گذرانده و مرگ وی می تواند منشاء ناآرامی در کشور شود. به نفع هیچکس نیست که کوکبی به یک “شهید” تبدیل شود.

جامعه علمی جهانی به پشتیبانی از کوکبی بسیج شده است. وی” با وجود فشارهای شدید جسمی و روانی، برای شهامتش در امتناع از استفاده از دانش خود برای کار روی پروژه‌هایی که باعث آسیب به بشریت شود،” برنده جایزه ساخاروف از جامعه فیزیک آمریکا شده است. انجمن پیشرفت علوم آمریکا (AAAS) جایزه آزادی و مسئولیت علمی خود را به وی اعطاء کرد و ۳۳ برنده جایزه فیزیک نوبل از آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران خواستار آزادی وی شده‌اند. سازمان عفو بین‌الملل کوکبی را یک زندانی عقیدتی تعیین کرده است.

در نامه پذیرش جایزه آزادی و مسئولیت انجمن پیشرفت علوم آمریکا، کوکبی اعلام بی‌گناهی کرد و در مورد “شوک” زندان طولانی بدون هیچگونه توجیه قانونی خود سخن گفت. او نوشت: «…در مورد مسئولیت دانشمندان در قبال تاثیر کارهای آنها بر روی جامعه و آینده بشریت …همچون مادری که از کودک زاده خود حفاظت کرده و در قبال تربیت صحیح آن احساس مسئولیت میکند. این مسئولیت دست نگهداشتن آنها از هر گونه همکاری در پروژه هایی است که برای بشریت مخرب است.»

اینک کوکبی به شدت نیاز به شناخت گسترده‌تر و پشتیبانی مردم و عالیرتبه‌ترین مقامات دولتی دارد. براین اساس، “کمیته آزادی جهانی دانشمندان” در جامعه فیزیک آمریکا از جان اف. کری وزیر امور خارجه و همتایان او در کشورهای شریک در توافق علیه تسلیحات اتمی ایران میخواهد تا به ایران برای آزادی امید کوکبی، یک زندانی عقیدتی، فشار بیاورند.