یادی از عبدالحسین سرداری؛ قهرمان ایرانی ناجی صدها یهودی

عبدالحسین سرداری (۱۸۹۵–۱۹۸۱) دیپلمات دولت ایران در پاریس در خلال سال‌های جنگ جهانی دوم بود. او که در آن زمان مسئول امور کنسولی ایران در پاریس بود، توانست با استناد به توافق‌نامهٔ حقوق شهروندی که بین دولت شاهنشاهی ایران و آلمان نازی منعقد شده بود، جان عده قابل توجهی از یهودیان ایرانی را نجات دهد. علاوه بر این او توانست جان بسیاری از یهودیان غیر ایرانی مقیم فرانسه و سایر نقاط تحت اشغال آلمان هیتلری را با صدور پاسپورت ایرانی برای آن‌ها نجات دهد.اقدامات عبدالحسین سرداری بعدها به تأیید و تشویق دولت ایران نیز رسید. او همچنین توسط موسسات یهودی متعددی مورد قدردانی قرار گرفته است.با توجه به شباهت اقدامات سرداری با اسکار شیندلر در نجات جان یهودیان به او لقب «شیندلر ایران» را داده‌اند. او از ۱۰ مهر ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۷ وزیرمختار ایران در بلژیک بود.

بیست وهفتم ژانویه برابر با هشتم بهمن ماه، روز جهانی یادبود قربانیان هولوکاست است. ۷۲ سال قبل در چنین روزی، اسرای اردوگاه آشوویتس و بیرکناو، توسط ارتش جماهیر شوروی آزاد شدند و این روز، روز جهانی هولوکاست نام گرفت.

هر سال سازمان‌ها و نهادهای فعال در زمینه اطلاع رسانی در مورد این فاجعه هولناک بشری، تلاش می کنند تا با برگزاری نمایشگاه‌ها، سخنرانی و برنامه‌های آموزشی، همه فجایعی را که در اردوگاههای آشویتس و بیرکانو بر سر یهودیان و دیگر اسرای این اردوگاه‌ها از جمله کم توانها و کولی های اروپایی، رفته است را به یاد جهانیان بیاورند.

محققان موضوع هولوکاست معتقدند ترویج مفاهیمی چون مقابله با تبعیض، نژادپرستی و بیگانه ستیزی، عمده نتایجی است که محصول اندیشیدن به این فاجعه تاریخ است.

دکتر ادنا فریدبرگ، تاریخ دان موزه یادبود هولوکاست در واشنگتن به صدای آمریکا می‌گوید «هولوکاست تنها موضوع یهودیان نیست و همه جامعه بشری باید از درس‌هایی که به ما می دهد بیاموزند.»

در این واقعه بیش از شش میلیون یهودی اروپایی، به دست آلمان نازی‌ و در طرح پیاده سازی «راه حل نهایی» برای خالص سازی نژادی در اثنای جنگ جهانی دوم کشته شدند.

در سال های گذشته اظهارنظرهای جنجالی برخی رهبران ایران درباره هولوکاست – از جمله محمود احمدی نژاد که آن را افسانه خواند – موجب شده تا هرجا نام ایران و کشتار یهودیان در جریان جنگ دوم جهانی مطرح می شود، انکار ابعاد آن توسط برخی مقامات حکومتی ایران به میان آید.

انتشار خبر تبریک آیت الله خامنه ای به برگزارکنندگان نماشگاه کاریکاتور با موضوع هولوکاست در بهار گذشته در تهران نیز، اعتراضات گسترده جهانی داشت.

بسیاری از یهودیان لهستانی در میان ۱۱۶ هزار پناهجوی لهستانی بودند که در سال ۱۹۴۲ از شوروی به ایران وارد شدند. آنان همگی یا کشورشان را ترک کرده و یا از آن رانده شده بودند و توانستند با عبور از ایران راهی فلسطین تحت کنترل بریتانیا شوند. بسیاری از این مهاجران در ایران ماندند.

عبدالحسین سرداری، دیپلمات ایرانی مقیم پاریس نیز در جریان جنگ دوم جهانی با استفاده از نفوذ دیپلماتیک خود توانست با صدور گذرنامه های ایرانی برای صدها یهودی ایرانی و اروپایی فراری از آلمان نازی، جان آنان را نجات داد.